Klein, maar groots boekje over de dood en het onbegrijpelijke ervan.

Zelfs de dood weet niet waarom hij de kleine Pieter komt halen. En lijdt er zelfs onder: hij ziet er oud, moe en dood uit. Precies zoals zij die achterblijven, die het ook niet weten. En die eerst boos waren, maar desondanks kleine Pieter ook niet konden terughalen en hem dan maar gedenken. De groezelige, donkere zwart-wittekeningen met kleine, rode accenten van striptekenaar Casaer versterken de sobere, expressieve tekst, die ook frisse beelden bevat. Zo zet de familie een kaars bij de foto van Pieter, 'zodat hij ons kan zien'. Geslaagde samenwerking in een aangrijpend kunstwerkje van een boek. KD PRENTENBOEK PAUL VERREPT & RANDALL CASAER Kleine Pieter deed open DE EENHOORN 24 p 14,50 EURO +12 jaar

Paul Verrept, Randall Casaer (ill.): Kleine Pieter deed open
De dood heeft al geruime tijd een plaats in kinderboeken. Het hoort nu eenmaal bij het leven. Maar het existentiële gegeven van leven en dood op zich is veel minder vaak een thema. Dit is wel het geval in Kleine Pieter deed open. De openingszin klinkt als een paukenslag:
 
De dood klopte aan.
Kleine Pieter deed open.
 
Geen intro, geen omkadering, geen sfeerschepping – je zit direct in het hart van het gegeven. De dood slaat hard en onverwacht toe. Luttele bladzijden verder volgt de uitvaart al, met het gebruikelijke ceremonieel dat de achterblijvers troost moet bieden. De draad van het dagelijks leven moet weer worden opgenomen, maar de dood blijft talmen. De grijpgrage, onpersoonlijke schim krijg opeens menselijke contouren. Hij gaat gebukt onder de situatie, want ook hij weet niet waarom Pieter moest sterven.
Paul Verrept schrijft in eenvoudige, registrerende zinnetjes zonder ook maar de minste stilistische opschik. Evocatieve adjectieven of gevoelsgeladen woorden ontbreken. Het meedogenloze verlies doet zich onomwonden voor en begrijpen kun je het niet, maar er gaat niettemin een zekere zachtheid van de tekst uit. Op enkele momenten van stemverheffing na is de schrijfstijl gedempt, wordt er meer gezwegen dan gezegd. De broosheid van mensen in rouw is zichtbaar in hun kleine, beladen handelingen. Het vergeefse van hun vragen, het zinloze trachten, de diepste emotie zit in al hetgeen onuitgesproken blijft. De schrijver doseert zijn tekst spaarzaam op de bladzijde, het immense verlies valt woordeloos in de stilte die de personages omgeeft.
Stripauteur Randall Casaer heeft het idee van de dood als pelgrim – die Verrept onnadrukkelijk meegeeft – opgepikt en verder uitgewerkt in de prenten. De dood is een schimmige verschijning in een wijd, verhullend kleed en is uitgerust met een tak als geïmproviseerde pelgrimsstaf. Een dolaard die door een exotisch aandoend landschap zwerft dat bevolkt is met vreemdsoortige dieren. Casaer tekent voornamelijk in zwart-wit, met slechts een zweempje kleur in de ondergrond en een enkel donkerrood accent. Hij heeft een robuuste illustratiestijl met zwaar aangezette lijnen en snelle vegen en vlekken, maar de taferelen blijven overzichtelijk en hebben verrassend veel detail. Ze hebben vaak een dramatische opbouw door het vele zwart, de forse trekken en schaduwen. Casaer brengt nogal wat dodensymboliek in zijn tekeningen. Wat onopvallend, haast terloops een plaats had in de tekst, wordt in de prenten geëxpliciteerd en verder gedragen: de pelgrimage, de overtocht op de rivier, de brug als niemandsland tussen twee werelden.
 
(Dit is een abstract van een artikel van Jen de Groeve. De volledige tekst is verschenen in De Leeswelp 2012, nr.2.)
[Jen de Groeve] Verberg tekst

De dood klopt aan en neemt Kleine Pieter mee. Zijn familie rent hem nog achterna, maar de dood laat niet meer los. Ze begraven hem en zingen zijn lievelingsliedjes. De dood is aangeslagen, maar zegt niet anders te kunnen. Een aangrijpend, maar ook troostrijk verhaal, verteld vanuit Kleine Pieters zus. Allerlei facetten van het rouwproces zitten erin verborgen. De zuinigheid in tekstgebruik versterkt de zeggingskracht. De schetsmatige, maar gedetailleerde zwart-witillustraties, met soms een rood accentje, zijn zowel concreet als abstract en leveren emotievolle beelden op, die qua sfeer heel goed aansluiten bij de tekst. Ze lopen kaderloos door over beide pagina’s. Een filosofisch getint boek, zonder voorspelbaarheden, waarin tekst en tekeningen elkaar versterken. Genomineerd voor de Vlaamse Boekenleeuw 2012. Aanrader vanwege het niet voorspelbare verhaal en de bijzondere illustraties. Geschikt als uitgangspunt om de dood en facetten van het rouwproces met kinderen bespreekbaar te maken. Vanaf ca. 9 jaar. Verberg tekst

De dood klopt aan de deur van het huis van kleine Pieter. Zijn vader roept hem nog toe dat hij de deur dicht moet doen, maar daar is het duidelijk te laat voor. De dood neemt kleine Pieter mee en niemand kan er nog iets aan doen. Met liedjes, verhalen en bloemen wordt afscheid genomen van kleine Pieter. De dood wordt ter verantwoording geroepen maar die lijkt het zelf allemaal niet meer goed te weten.
Een verhaal, vooral in beelden, over doodgaan en afscheid nemen, over het onbegrip dat je voelt wanneer kleine kinderen plots zomaar uit hun gezin weggerukt worden.
De tekst is sober, maar in zijn soberheid zeer sprekend. De onmacht van degenen die achterblijven, komt zeer duidelijk tot uiting. Enerzijds proberen ze afscheid te nemen, anderzijds willen ze hun kleine broertje zo graag terug.
De illustraties bestaan hoofdzakelijk uit tinten van zwart en wit met af en toe een rood(achtig) accent. Dit doorbreekt duidelijk het zwarte en rauwe van de dood. De tekeningen doen stripachtig aan en zijn zeer gedetailleerd. Het zijn hele mooie, indringende en sprekende illustraties. Samen met de tekst vormen ze een rijk geheel. Je hebt soms het gevoel dat de woorden meer zeggen dan de tekeningen, maar terzelfdertijd zeggen de tekeningen meer dan de woorden.
Zelfs voor de leeftijdsgroep van tienjarigen vind ik het een (te) donker en luguber boek. Kan je dit geven aan een kind dat een broertje of zusje verloren heeft? Voor jongeren en volwassenen vind ik het echter een zeer mooi en ingetogen boek over een moeilijk thema.
Verberg tekst